1923 - 1955 Hoofdonderwijzer Piet Graven

Niet alleen de pastoor was een invloedrijke persoon in De Kwakel. Ook het hoofd van de school was een man met veel aanzien in het kleine dorpje.
Als je praat over het recente verleden van het dorp, dan kom je de naam Piet Graven steeds weer tegen in teksten, bij verenigingen en vooral op veel oude klassenfoto's.
Deze onderwijzer heeft enorm veel voor de Kwakelse gemeenschap betekend.

Ruim 32 jaar, van 1-9-1923 tot 31-12-1955, was hij als hoofdonderwijzer verantwoordelijk voor het basisonderwijs in De Kwakel. Hij bestuurde de school, zoals toen gebruikelijk, met strakke hand. Hij hield van orde en netheid. Als hoofd van de school stond hij zelf jarenlang voor de klas. In het katholieke kerkdorp bezochten bijna alle kinderen zijn school. Meerdere generaties lang. Hij onder-wees kinderen waarvan hij vroeger de ouders al in de klas had gehad. Daarom kende hij alle Kwakelaars van haver tot gort.


Een klas uit de jaren dertig met als hoofdonderwijzer Piet Graven en juffrouw van Schaik.
Naast zijn werk als schoolhoofd was hij prominent aanwezig bij allerlei activiteiten in De Kwakel. In de wijde omtrek genoot hij bekendheid om zijn muzikale kwaliteiten en zijn uitstekende koren. Naast het mannenkoor richtte hij achtereenvolgens een jongenskoor en een dameskoor op. Als ervaren schoolmeester wist koorleider en dirigent Piet Graven zijn bezieling over te brengen op zijn koren.
Deze bereikten dan ook een hoog niveau en genoten zelfs landelijke bekendheid.

Levensloop:
Petrus Jerinus Graven werd geboren op 11-12-1890 te Arkel en gedoopt in de R.K. kerk te Gorinchem. In deze stad ging hij naar de lagere school en de Mulo.

Op de kweekschool zat het niet mee. In het voorlaatste jaar moest hij in militaire dienst, maar kreeg een jaar studieverlof. In zijn examenjaar was hij met enige regelmaat militair en student tegelijk. Op 14 mei 1912 behaalde hij te Arnhem de "Akte van bekwaamheid als onderwijzer".

Na zijn diensttijd werd hij op 1 juni 1912 benoemd in Kerkdriel, waar hij werkzaam was tot 30 april 1913. Op 1 mei 1913 ging de jonge onderwijzer les geven in de Wijnstraat te Dordrecht. Op deze school werd godsdienstles gegeven door kapelaan Hafkenscheidt, die tijdens de Eerste Wereldoorlog pastoor werd in De Kwakel.

< Foto Piet Graven ca.1910.

De mobilisatie in 1914 had tot gevolg dat Piet Graven weer voor militaire dienst werd opgeroepen. Per 1 augustus maakte hij als infanterist deel uit van de troepen die de Belgische grens moesten bewaken. De omgeving Reusel - Bladel - Eersel werd bekend gebied voor hem. In 1915 werd hij bevorderd tot sergeant, maar gaf toen ook meteen te kennen niet hoger in rang te willen. Op 21 juni 1917 overleed zijn vader. Hij mocht met onbepaald verlof het leger verlaten en kon weer als onderwijzer zijn brood gaan verdienen.

Hij was lid van het zangkoor in de Bonifaciuskerk en studeerde in de avonduren voor zijn hoofdakte, waarvoor hij op 23 augustus 1921 slaagde.

Op 20 april 1922 trouwde hij Jozina de Klerk, onderwijzeres in Dordrecht. Het huwelijk werd gesloten in het geboortedorp van Jozina, Oud-Vossemeer op het eiland Tholen in Zeeland. Voor de bruiloftsgasten was dat destijds nog een hele onderneming: met de trein, de stoomtram en de pont.

1923 De Kwakel
Medio 1923 nam pastoor Hafkenscheidt van De Kwakel contact op met de hem nog bekende onder-wijzer in Dordrecht. Hij zocht een nieuw hoofd van de school in De Kwakel, omdat hoofdmeester Despomare een andere betrekking had aanvaard. Pastoor Hafkenscheidt was op zoek naar een energieke jongeman, die ook andere activiteiten in de parochie kon stimuleren en aan wie hij zijn kerkkoor kon toevertrouwen.

Piet Graven voelde wel wat voor deze betrekking, maar zijn vrouw vond het grote huis tegenover het kerkhof maar niets. Niettemin kwam in augustus toch een verhuiswagen in De Kwakel voorrijden. Na een dienstverband van ruim 10 jaar nam hij in Dordrecht per 31 augustus ontslag om op 1 september als hoofd van de school in De Kwakel te beginnen.

Tijden veranderen en nieuwe tijden dienden zich ook aan in het kleine dorp. Bestond De Kwakel voor-heen uit niet veel méér dan een kerk, een school, een café, een winkel op de driesprong, een brug met een tol en wat huizen, nu werden er hier en daar nieuwe huizen gebouwd voor tuinders uit Langeraar en Roelofarendsveen die hier een nieuw bestaan begonnen.

1923 - 1927 De Zangkoren
Naast de werkzaamheden op school besteedde Meester Graven veel tijd aan muziek. Hij werd meteen lid van het koor en was al spoedig koordirigent.

Hij richtte een jongenskoor op. Na schooltijd een half uurtje repeteren.

Hij begeleidde de jongens met één vinger pingelend op een orgeltje. De jongens van het koor zongen missen van Perosi, Pontificalis en Secunda pontificalis van Cuypers, Vranken en Nieland. Natuurlijk kwam er ook een dameskoor van de grond. In deze soms barre tijden was samen zingen een welkome afleiding.

1928 - 1929 De Kwakelse School werd te klein
Kinderrijke gezinnen waren in die tijd heel normaal, ook in De Kwakel. Met de komst van de nieuwe bewoners zag men de school daarom al snel te klein worden. In 1928-29 werden plannen voor een nieuw gedeelte met 2 lokalen gemaakt.

Intussen was meester Graven betrokken bij de oprichting van toneelvereniging
St. Genesius, damclub Kunst & Genoegen (1927) en een mandolineclub.

Meester Graven wilde ook een gymnastiekzaal. "Nee", was het besluit van de gemeente, "als wij een gymzaal bouwen, dan komt die in Uithoorn". Meester Graven nam hier geen genoegen mee en vroeg een onderhoud aan bij de minister. Een 8-lokalenschool geen gymzaal, maar die paar 2-3 lokalen-schooltjes in Uithoorn wèl? Hij vond de minister aan zijn zijde en zo kon er in 1930 worden bijgebouwd.

Het woonhuis is in 1929 gebouwd, het echtpaar Graven later voor hun huis.

Het woonhuis van het hoofd van de school moest plaats maken voor de lokalen.

De heer en mevrouw Graven verhuisden eind 1929 naar hun nieuwe onderkomen aan het Kwakelse-pad 16. Het schuurtje bij de woning naast de school werd afgebroken en over het water met praam naar de nieuwe woning van Meester Graven overgebracht en aldaar weer opgebouwd. Ook in dit huis waren altijd een paar onderwijzeressen inwonend.

Naast onderwijzen golden er voor het personeel nog enkele regels, n.l. beurten voor de schoolmis, beurten voor de overblijfperiode van 12 uur tot half 2, samen activiteiten ontplooien voor de jeugd op Koninginnedag en Sinterklaas.

Vroeg in de morgen fluiten of zingen viel bij meester Graven verkeerd. Vooral op maandag! Zijn huis-genoten wisten dat. Op school zeiden ze: "Als meester Graven zijn hoed voorover staat en het halve maantje achter is zichtbaar, berg je dan maar." Maar hoe het ook zij, er was nauwelijks verloop onder het onderwijzend personeel en de sfeer onderling was erg goed. Meester Graven was een klein man-netje. Hij wist zich bij klein en groot te handhaven en hield van orde en netheid op school. Slechts een enkele keer kwam een heethoofdige vader naar het Kwakelsepad om zijn beklag te doen over een van zijn kinderen. Meester Graven liet zo iemand eerst voor het stoepje uittieren en nam dan rustig het woord. Als de rust weergekeerd was, nodigde hij de gast binnen voor een sigaartje en een kop koffie.

1930 D.W.S. Door Wilskracht Sterk Gymnastiekvereniging
Met een gymzaal binnen de gemeenschap kwam er al snel ook een gymnastiekvereniging:
D.W.S.

1930 Opening van de Gymzaal aan het Kwakelse Pad bij school.

1930-1932 De Crisisjaren
De crisisjaren, de jaren dertig, brachten veel zorgen. Armoede hier en daar was ook merkbaar op school. Soms kwamen kinderen zonder eten naar school. En soms was er ook geen geld voor kleding. Met de middenstand en enkele boeren werd er overeengekomen dat de jeugd op school tussen de middag brood met boter en kaas kreeg. Daarnaast werd er een "naaikransje" opgericht. Truien, dassen, mutsen en kousen werden gebreid en jurkjes en blouses genaaid.

Vanzelfsprekend heeft ook mevrouw Graven een groot aandeel in het sociale leven binnen deze ge-meenschap gehad. Eerste hulp bij ongelukken was bij haar in goede handen. Het EHBO-bordje heeft jaren aan de muur gezeten. En in de naoorlogse jaren heeft ze nog geruime tijd voor de klas gestaan om het tekort aan personeel op te vangen.

In de crisisjaren werd ook geadviseerd om naast de koude grondtuinderij eens de kassenbouw te bekijken. Trekkasjes voor de tulpen, maar vooral de chrysantencultuur, zouden een verbetering zijn. Om deze cultuur meer bekendheid te geven werd er in zaal Leenders in 1936 een grote Chrysantententoonstelling gehouden.

Meester Graven heeft ook hierin veel tijd gestoken.

Met het zangkoor luisterde hij op verschillende plaatsen, o.a. in Krasnapolsky, evenementen op om deze tentoonstelling te kunnen bekostigen. Vele jaren heeft hij, samen met meester Van de Meeren-donk uit De Hoef, 's avonds les gegeven in het tuinbouwonderwijs. In de wintertijd werd er avondschool gegeven aan oud leerlingen. Het ging hier dan meer om eenvoudige boekhouding, een brief schrijven en wat in de praktijk nodig was.

1940-1945 De Tweede Wereldoorlog
In deze donkere periode was Graven actief als verzetsman. Diverse onderduikers hebben gelogeerd bij de meester en werden via dit adres doorgesluisd naar elders. Soms ook vonden gedropte wapens zo hun weg naar het verzet.

In de oorlogsjaren mocht St. Genesius geen toneeluitvoering geven. Meester Graven miste het souff-leren en regisseren. Daarom werd er in 1942 een passiespel ten gehore gebracht. Een mooi klankspel door leerlingen van de hoogste klassen. Dat mocht wel.

1942 Passiespelen De Kwakel
Vooraan links naar boven: Riet Vork, Jan Zijerveld, Arie Klijn, Henk Zaal, Jan Meijer (Jzn) Kapelaan Cramer, 2e rij van voor naar boven: Corrie de Kuyer, Dora Hogeveen, Mien Hoogervorst, Bep Könst, Trees Plasmeijer (Martien) Bep Plasmeijer (Maarten) Joop Pouw (Piet). Middelste 2e rij, vooraan naar boven: Herman Graven (Pzn) Joop Hogervorst, Gradus Turk, Gerard van Rijn (Nzn) Jan van der Hulst & Wout van Tol. 3e rij van voor naar boven: Krijntje Smit, Annie de Groot, Corrie Bakker, Bep Plasmeijer (Martien) Sien Hogenboom (Arie) Jo van Kessel, Bassie ten Brink.
Ernaast: Ignas Pouw & Pastoor Noordman, daarnaast: Wim Slof & Cor Endhoven
Helemaal rechts: Alie van Klink, Maarten Klijn & Nel Graven.

1946 Kleuterschool
In jaren vlak na de oorlog werd door hem de kleuterschool opgericht. Er werden twee gediplomeerde leidsters uit Amsterdam benoemd.
In zijn vrije tijd ging hij graag een rondje fietsen. In de vakanties ondernam hij fietstochten naar Noord-Brabant en Zeeland om op familiebezoek te gaan. Natuurlijk werd een bezoek aan Emeritus Pastoor Hafkenscheidt in Nijmegen niet vergeten, de man die hem naar De Kwakel haalde.


1954-55 Een klas van 50 kinderen met Juffrouw Graven- de Klerk.

1948 - 1955 Pauselijke onderscheidingen voor echtpaar Graven.
Op 1 september 1948, bij zijn 25 jarig jubileum in De Kwakel, ontving meester Graven de pauselijke onderscheiding "Pro ecclesia en pontifice". Bij zijn afscheid van De Kwakel in december 1955, ontving ook mevrouw Graven deze pauselijke onderscheiding.

De familie Graven verhuisde naar Uithoorn. Stil zitten was er niet bij. Nog vele keren viel hij in op de scholen in Uithoorn, was zelfs 9 maanden hoofd in Breukelen toen zijn vakantievriend ziek was. Hij is nog geruime tijd koordirigent in de kerk aan de Schans in Uithoorn geweest.

1963 - 1973 Einde van een bewogen leven
Op zijn 72e verjaardag kreeg hij van het ministerie bericht te stoppen.
"Ze vinden mij te oud", was zijn commentaar.
Petrus Jerinus Graven overleed op 17 mei 1973 onverwachts op 82 jarige leeftijd. De uitvaart vond plaats in De Kwakel met de koren van Uithoorn en De Kwakel. Op het kerkhof bij de kerk rust hij in vrede. Hij werd ten grave gedragen door de dragersvereniging Sint Godefridus, waarvan hij medeoprichter en erelid was.

Mede tot stand gebracht in de loop der tijd door Meester Graven in De Kwakel.
* Jongenskoor en Dameskoor 1925
* Damclub Kunst en Genoegen in 1927
* Toneelvereniging St. Genesius 1929 -1930
* Gymnastiekvereniging DWS 1930
* Mandolineclub
* Naaikrans
* Kleuterschool 1946
* Dragersvereniging St. Godefridus- 1946 .

Een onderwijzer in hart en nieren en uitstekend koordirigent.
Een sociaal voelend mens, ijverig, bekwaam en uitstekend bestuurder.

Met veel dank aan Herman Graven voor alle gegevens over zijn vader.

 Andere Tijden door Ben Voorend & Dirk Plasmeijer (2007)
Tekst: Afkomstig uit de verzameling van André Winter " Bron Herman Graven"